Khmer Dictionary: អភ័យ

Chuon Nath's Khmer-Khmer Dictionary

អភ័យ ( ន.នាមសព្ទ ) [អៈភៃ ] ( សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ), បា.បាលី ( បាលីភាសា ) )
(អភយ) ការឥតភ័យ, ឥតខ្លាច; ការមិនប្រកាន់ទោស, មិនយកទោស, មិនចាប់ទោស; ការមិនបៀតបៀនឲ្យភិតភ័យ : ឲ្យអភ័យ; គួរដល់អភ័យ; បានអភ័យអំពី... ។ ប្រើជា គុ. ក៏បាន “ដែលឥតភ័យ” : ប្រទេសឥតភ័យ; សត្វអភ័យ ។ វេវ. និរភ័យ ឬ និភ៌យ។ ខ្មែរប្រើជា កិ. ក៏មាន “មិនឲ្យមានភ័យ; មិនឲ្យមានទោស, មិនប្រកាន់ទោស” : សូមអភ័យ ឬ សូមអភ័យទោស សូមកុំប្រកាន់ទោស, កុំចាប់ទោស : សេចក្ដីគួរពុំគួរ សូមអភ័យទោស (បែបសេចក្ដីគោរពសម្រាប់ប្រើក្នុងខាងចុងសំបុត្រ, ចុតហ្មាយ, ដីកាទាំងពួង; ត្រង់ខាងចុងបន្ទាប់ពាក្យ សូម ត្រូវបញ្ចូលពាក្យតាមថ្នាក់បុគ្គល : ...... សូមព្រះរាជទាន...,... សូមទ្រង់...,... សូមមេត្តា...) ។
- អភ័យឯកសិទ្ធិ (--អែកកៈសិត) ន. (បា. < អភយ “ការឥតភ័យ, ការមិនប្រកាន់ទោស,...” + ឯក “មួយ; ដោយឡែក, ផ្សេង; ពិសេស” + សិទ្ធិ “អំណាច, ច្បាប់, សេចក្ដីសម្រេចតាមអំណាចច្បាប់”) អំណាចដោយឡែកការពារមិនឲ្យភ័យ; ច្បាប់ពិសេសសម្រាប់ជនមួយរូបឬមួយក្រុម ដែលមិនទួទៅដល់ជនឯទៀត; សេចក្ដីសម្រេចតាមអំណាចច្បាប់ផ្សេងដោយឡែកសម្រាប់លស់លាឲ្យរួចពន្ធ : អភ័យឯកសិទ្ធិរបស់សភា, អភ័យឯកសិទ្ធិរបស់អង្គទូត ។ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) សិទ្ធិ និងឯកសិទ្ធិ ផង) ។ បើរៀងភ្ជាប់ពីខាងដើមសព្ទដទៃសរសេរជា អភយ (អៈភៈយៈ), ដូចជា
- អភយដ្ឋាន ឬ --ប្រទេស ឋានឬប្រទេសដែលឥតភ័យ : ព្រៃនោះធំស្ងាត់មែន ប៉ុន្តែ ជាអភយដ្ឋាន ។
- អភយទាន ការឲ្យអភ័យ; ការឲ្យជីវិត (ជីវិតទាន) ។
- អភយន្តរាយ (< អភយ + អន្តរាយ) ដែលឥតភ័យនិងអន្តរាយ ។
- អភយវ័ន ព្រៃដែលឥតភ័យ, ដែលពុំគួរខ្លាច ។
- អភយូបទ្រព (< អភយ + ឧបទ្រព) ដែលឥតភ័យឥតឧបទ្រព ។
- អភយូបសគ្គ ឬ --ស័គ្គ (< អភយ + ឧបសគ្គ) ដែលឥតភ័យឥតឧបស័គ្គ ។ល។

Headley's Khmer-English Dictionary

អភ័យ ( n ) [ʔaʔpʰey]
fearlessness; indulgence, apology, forgiveness.
អភ័យ ( adj ) [ʔaʔpʰey]
to be fearless.
អភ័យ ( v ) [ʔaʔpʰey]
to forgive, pardon