Khmer Dictionary: ឥត

Chuon Nath's Khmer-Khmer Dictionary

ឥត ( និ.និបាតសព្ទ )
មិន. ពុំ, អត់ : ឥតដឹង, ឥតបានឮ, ឥតដើមទុន ។ កុំប្រើពាក្យបដិសេធ ឥត, មិន, ពុំ, អត់ នេះជា ឥត-- ក៏ទេ, មិន-- ក៏ទេ ដូច្នេះឡើង, ដូចជា ខ្ញុំឥតដែលបានឃើញរបស់នោះ សូម្បីតែម្តងក៏ទេ (ប្រើយ៉ាងនេះខុសទាំងស្រុង ព្រោះ ក៏ទេ ជាពាក្យបដិសេធដែរ); បើប្រើជា ឥត--ទេ --ក៏ទេសោះ ដូច្នេះបាន, ដូចជា ខ្ញុំឥតដែលបានឃើញរបស់នោះទេ សូម្បីតែម្តងក៏ទេសោះ ។ ពាក្យបដិសេធ ក៏ទេ សម្រាប់ប្រើតែជាមួយនឹងពាក្យ នឹង គឺ នឹង--ក៏ទេ, ត្រូវប្រើជា : ខ្ញុំនឹងដែលបានឃើញរបស់នោះ សូម្បីតែម្តងក៏ទេ ។ គុ. ដែលមិនមាន : មនុស្សឥតគួរឥតសម, បុគ្គលឥតភ័ព្វ ។
- ឥតកំណើត ដែលធ្វើអ្វីពុំកើត; ដែលគ្មានសេចក្ដីចម្រើន : មនុស្សឥតកំណើត ។
- ឥតបី ពុំមានអ្វី : ល្អឥតបីប្រៀប (ប្រើជា ឥតបីបើ ក៏បានខ្លះ) ។
- ឥតបើ អត់បើ, ពុំមានអ្វី : ឥតបើមានហេតុទាស់ខុសអ្វីទេ; ឥតបើអ្វីទេ ។ ពុំសមបើ, ពុំគួរបើ, មិនសមបីបើ; អត់បើអត់ : ឥតបើនាំឲ្យរវល់; ឥតបើយកខ្លួនទៅឲ្យគេប្រើលេងទទេដូច្នេះសោះ ! ។
- ឥតបើគិត ដែលមានគំនិតខ្លីៗឬឥតគំនិត : មនុស្សឥតបើគិត ។
- ឥតសព្ទឥតសារ ដែលចេះតែថាទៅៗតាមតែរួចពីមាត់, ដែលយកជាការពិតពុំបាន (ប្រើចំពោះតែវាចា) : សម្ដីឥតសព្ទឥតសារ ។
- ឥតអង្គឺមាន (មើលក្នុងពាក្យ អង្គឺ) ។
- ឥតអាក់ មិនដែលរអាក់រអួល, មិនដែលអាក់ខាន : ទៅមកឥតអាក់, ធ្វើការឥតអាក់ ។
- ឥតអំពើ ដែលឥតធ្វើការអ្វី : ដើរលេងឥតអំពើ ។
- ឥតប្រយោជន៍ : ខំប្រឹងឥតអំពើ, ធ្វើការឥតអំពើ ។ល។
ឥត--
(មើលក្នុងពាក្យ ឥត) ។
ឥតិវុត្តក ( ន.នាមសព្ទ ) [--វុត-តៈកៈ ឬ--វុត-ដក់] ( បា.បាលី ( បាលីភាសា ) )
ឈ្មោះគម្ពីរសុត្តន្តបិដកមួយផ្នែកក្នុងពួកខុទ្ទកនិយាយ : គម្ពីរឥតិវុត្តក (ព. ពុ.) ។
ឥតិហាស ( ន.នាមសព្ទ ) ( សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ), បា.បាលី ( បាលីភាសា ) )
ឈ្មោះគម្ពីរព្រាហ្មណ៍និយាយអំពីពង្សាវតារពីព្រេងនាយមានរឿងមហាភារតយុទ្ធជាដើម : គម្ពីរឥតិហាស ។
ឥត្ថាគារ ( ន.នាមសព្ទ ) ( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
ល្វែងឬបន្ទប់សម្រាប់ព្រះអគ្គមហេសីឬសម្រាប់ភរិយានៃឥស្សរជន, ផ្ទះឬទីដែលមានសុទ្ធតែស្ត្រីស្នំ; ទីខាងក្នុងព្រះរាជវាំង។ វេវ. អន្តេបុរៈ ។
ឥត្ថី ( ន.នាមសព្ទ ) ( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(ស្ត្រី “មនុស្សដែលបុរសគួរចង់បាន, មនុស្សដែលជាគូនឹងបុរស”) ស្ត្រី, ស្រី ។ សម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ កាលបើកវីត្រូវការប្រើ, ដូចជា : ឥត្ថីបុរស ជាតិខ្មែរទាំងអស់ ធ្វើការជួយរដ្ឋ ស្ទុះស្ទា-រទែង ខ្នះខ្នែងតាមបទ ធ្វើការប្រាកដ ជាធ្វើមែនៗ ។ ស្ម័គ្រចិត្តខ្លួនឯង ពុំមែនខ្លាចក្រែង អំពីកំណែន សមិទ្ធិច្រើន កើតកើនក្នុងដែន រដ្ឋខ្មែរមែនទែន ដូចផ្សិតខែភ្លៀង ។ សម័យអង្គរ ប្រទេសខ្មែរឈរនឹងថ្កល់ឥតល្អៀង សម័យសង្គម និយមធម៌ទៀង កម្ពុជាឥតជ្រៀង ជ្រេទ្រេត-ទ្រោតឡើយ ។
- ឥត្ថីកថា សម្ដីនិយាយពីរឿងស្ត្រី, ពាក្យនិយាយពីស្រីញី ។
- ឥត្ថីកល្យាណ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ឥត្ថីរូប) ។
- ឥត្ថីកាម អ្នកដែលស្រឡាញ់ស្ត្រីជ្រុលពេក, អ្នកងប់ចិត្តទៅរកស្ត្រី ។
- ឥត្ថីកុត្ត ឬ
- --មន្ត,
- --មាយា មាយាស្ត្រី, កិច្ចកលរបស់ស្ត្រី, ពុតស្រី ។
- ឥត្ថីចរិយា ចរិយារបស់ស្ត្រី ។
- ឥត្ថីជន ពួកស្ត្រី; ស្ត្រីទាំងពួង។
- ឥត្ថីជាតិ ជាតិជាស្ត្រី ។
- ឥត្ថីធុត្តៈ ឬ - --ធូត អ្នកលេងស្រី (វេវ. ស្ត្រីទ្យូត) ។
- ឥត្ថីធុត្តភាព ភាពនៃមនុស្សឥត្ថីធូត ។
- ឥត្ថីបមុខ (--ប៉ៈមុក) អ្នកដែលយកស្ត្រីធ្វើជាមុខ, អ្នកដែលអាងតែស្រី (វេវ. ស្ត្រីប្រមុខ) ។
- ឥត្ថីភាព ភាពជាស្រី ។
- ឥត្ថីភាវរូប (--វៈ--) រូបដែលមានភាពជាស្ត្រី, រូបស្ត្រី (ព. ផ្ទ. បុរិសភាវរូប) ព. អ. ។
- ឥត្ថីភេទ (បា. ឥត្ថីវេស) ភេទស្ត្រី ។
- ឥត្ថីរ័តន៍ ឬ - --រត្ន ស្ត្រីរ័ត្ន (ស្ត្រីកែវ); ស្ត្រីឆើតឆាយ, នាងឆើតឆោម, នាងឆោម-ឆាយ; លក្ស្មី ។
- ឥត្ថីរូប ឬ
- --កល្យាណ (--កល់-យ៉ាន) លម្អរបស់ស្ត្រី ។
- ឥត្ថីលក្ខណ៍ លក្ខណ៍ស្ត្រី ។
- ឥត្ថីលិង្គ លក្ខណៈនៃស្ត្រី ។ ព. វ. ភេទស្ត្រី (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ស្ត្រីលិង្គ ក្នុងពាក្យ ស្ត្រី ទៀតផង) ។
- ឥត្ថីសម្ភោគ សម្ភោគជាមួយនឹងស្ត្រី ។ល។ (មើលក្នុងពាក្យ ស្ត្រី ទៀតផង) ។
ឥត្ថី --
(មើលក្នុងពាក្យ ឥត្ថី) ។
ឥត្ថីធុត្តភាព ( ន.នាមសព្ទ ) ( បា.បាលី ( បាលីភាសា ) )
ភាពនៃមនុស្សអ្នកលេងស្រី, អ្នកចង់ស្រី, អ្នកមិនឆ្អែតដោយយកស្រីៗ មកបម្រើកាមតណ្ហា ។
ឥត្ថីភាវរូប ( ន.នាមសព្ទ ) ( បា.បាលី ( បាលីភាសា ) )
សញ្ញាសម្គាល់លក្ខណៈរូបដែលប្រកាសភេទស្រីឲ្យប្រាកដ ។

Headley's Khmer-English Dictionary

ឥត ( v ) [ʔət] - detail »
to be lacking, without, deprived of.
ឥត ( pvp ) [ʔət] - detail »
no, not
See: មិន, ពុំ, អត់, គ្មាន
ឥតិវុត្តក ( n ) [ʔeʔteʔvutdɑk, ʔeʔteʔvuttaʔkaʔ] - detail »
the Itivuttaka (the fourth book of the Khuddaka Nikaya part of the Buddhist canon)
ឥតិហាស ( n ) [ʔeʔteʔhaah] - detail »
Itihāsa (collection of Brahman stories)
ឥត្ថាគារ ( n ) [ʔettʰaakie] - detail »
harem, gynaeceum, apartment / wing of a building reserved for high ranking women
ឥត្ថី ( n ) [ʔettʰəy] - detail »
woman, female, lady
ឥត្ថុម្មត្តកៈ ( n ) [ʔettʰommattaʔkaʔ] - detail »
crazy about women