Khmer Dictionary: ញាតិ
Chuon Nath's Khmer-Khmer Dictionary
-
ញាតិ
( ន.នាមសព្ទ )
[ញាត ]
( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(ជ្ញាតិ) អ្នកដែលរួមខ្សែលោហិតនឹងគ្នាខាងមាតាឬបិតា; ដែលហៅថា ញាតិ ៧ សន្ដាន ឬ ញាតិ ៧ ជួរ នោះ តាមន័យក្នុងគម្ពីរពុទ្ធសាសនា លោកឲ្យរាប់ថ្នាក់ខាងលើ ៣ ជាន់ គឺថ្នាក់មាតាបិតា ១, ថ្នាក់ជីដូនជីតា ១, ថ្នាក់យាយទួតតាទួត ១; ថ្នាក់ខាងក្រោមខ្លួន ៣ ជាន់ទៀត គឺថ្នាក់កូន ១, ថ្នាក់ចៅ ១, ថ្នាក់ចៅទួត ១ រួមជា ៦ ថ្នាក់, ជា ៧ ថ្នាក់នឹងខ្លួនយើង; មនុស្សទាំងប៉ុណ្ណេះហៅថា ញាតិ ៧ សន្ដាន ។ តាមន័យក្នុងច្បាប់ក្រមរដ្ឋប្បវេណីខ្មែរឲ្យរាប់ដូច្នេះថា អ្នកដែលកើតចេញមកពីគោត្រតែមួយ ហៅថា ញាតិ; មាន ២ ពួក គឺ ញាតិជួរខ្សែផ្ទាល់ មួយពួក, សាខាញាតិ មួយពួក; ញាតិជួរខ្សែផ្ទាល់នោះ គឺអ្នកដែលកើតគ្នាតពី ១ ទៅ ១ តាមលំដាប់ គឺឪពុក, កូន, ចៅ, ចៅទួត, ។ល។ រហូតដល់ជាន់ទី ៧, ញាតិជួរនេះតាមតែថ្នាក់ណានឹងថ្នាក់ណាក៏ដោយ ច្បាប់ហាមមិនឲ្យយកគ្នាជាប្ដីប្រពន្ធឡើយ; ឯសាខាញាតិនោះ គឺអ្នកដែលកើតចេញពីគោត្រជាមួយគ្នាដែរ តែបែកទៅជាមែកដទៃ ដូចយ៉ាងបងប្អូនបង្កើត, មាមីងនិងក្មួយ, បងប្អូនជីដូនមួយ ជីទួតមួយចុះរៀងទៅ; ញាតិទាំងពីរខាងនេះ ច្បាប់ឲ្យយកគ្នាជាប្ដីប្រពន្ធបាន ពីត្រឹមថ្នាក់ទី ៤ គឺពីត្រឹមបងប្អូនជីដូនមួយចុះរៀងទៅ ។ សព្ទនេះ បើរៀងភ្ជាប់ពីខាងដើមសព្ទដទៃទៀត អ. ថ. ញា-តិ ដូចជា
- ញាតិកម្ម (--ក័ម; បា.; សំ. ជ្ញាតិកម៌ន៑) កិច្ចការ, មុខការរបស់ញាតិ ។
- ញាតិកិច្ច (--កិច; បា.; សំ. ជា្ញតិក្ឫត្យ) ការរវល់របស់ញាតិ ។
- ញាតិគារវៈ (--គារៈវៈ; បា. ញាតិគារវ; សំ. ជា្ញតិគៅរវ) សេចក្ដីគោរពចំពោះញាតិ គឺសេចក្ដីយកចិត្តទុកដាក់ គួរសម, ឱនលំទោន, កោតខ្លាចញាតិតាមជាន់ តាមថ្នាក់ ។ ញាតិដោយសារ (ញាតដោយសា) ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ញាតិពន្ធ ឬ ញាតិដោយពន្ធ ។
- ញាតិទាយាទ (ញា-តិ-ទាយាត) ទ្រព្យសម្បាច់របស់ញាតិ; អ្នកដែលត្រូវទទួលទ្រព្យសម្បាច់របស់ញាតិ; កូនប្រុសស្រីរបស់ញាតិ ។
- ញាតិធម៌ (ញា-តិ--) ធម៌របស់ញាតិ; សេចក្ដីសង្គ្រោះដល់ញាតិ : អ្នកដែលបានធ្វើបុណ្យឧទ្ទិសផល ជូនដល់បុព្វបុរសទាំងឡាយឈ្មោះថាបានបំពេញញាតិធម៌ដ៏សមគួរហើយ ។
- ញាតិធីតា (--ធីដា; បា. ញាតិធីតុ > ញាតិធីតា; សំ. ជ្ញាតិទុហិត្ឫ) កូនស្រីរបស់ញាតិ ។
- ញាតិបុត្ត ឬ ញាតិបុត្រ (--បុត; បា. ញាតិបុត្ត; សំ. ជា្ញតិបុត្រ) កូនប្រុសរបស់ញាតិ ។
- ញាតិប្រេត (--ប្រែត; បា. ញាតិបេត, ញាតិប្បេត: សំ. ជ្ញាតិប្រេត) ប្រេតដែលជាញាតិ; ញាតិដែលចែកឋាន ទៅកាន់បរលោកហើយ : ឧទ្ទិសចំណែកបុណ្យជូនទៅញាតិប្រេត ។
- ញាតិពន្ធ ឬ ញាតិដោយពន្ធ (ញាត-ពន់; បា. ញាតិ + ពន្ធ) ជនដែលគេរាប់ថាជាញាតិ ដោយជាប់ទាក់ទងគន្លងគ្នា គឺញាតិដោយសារដូចយ៉ាង ម្ដាយក្មេក, ឪពុកក្មេក, កូនប្រសា, មាមីងក្មេក, បងថ្លៃ, ប្អូនថ្លៃ (ខាងប្ដី ឬ ខាងប្រពន្ធ) ។ល។
- ញាតិពលី (--ពៈលី; បា. --ពលី; សំ. ជ្ញាតិ--) ពលីការដែលគេធ្វើដល់ញាតិ, ការសង្គ្រោះញាតិ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ពលី, ពលីការ ផង) ។
- ញាតិភេទ ឬ ញាតិសម្ភេទ (--ភេត ឬ --សំភេត) ការបែកបាក់នៃញាតិ, ដំណើរបែកខ្ញែកចាកញាតិ ។
- ញាតិវង្ស (--វង់) តំណនៃញាតិ, ពួកញាតិ (ប្រើជា ញាតិវង្សា, ញាតិពង្ស, ញាតិពង្សា ក៏មាន) ។
- ញាតិវង្សានុវង្ស (--វង់-សា-នុ-វង់) តំណនៃញាតិដែលជាប់តវង្សត្រកូលគ្នាជាលំដាប់លំដោយមក ។
- ញាតិវិវាទ (--វិវាត) សេចក្ដីទាស់ទែងនៃញាតិ, ជម្លោះនៃពួកញាតិ ។ ពាក្យផ្ទុយ ញាតិសាមគ្គី ។
- ញាតិសង្គហៈ ឬ ញាតិសង្គ្រោះ (--សង់គៈ ហៈ ឬ –សង់គ្រោះ) ការទំនុកបម្រុងដល់ញាតិ, ការជួយដោះទុក្ខធុរៈញាតិ ។
- ញាតិសន្ដាន (ញាត-សណ្ដាន; បា. ញាតិ + សន្ដាន; សំ. ជ្ញាតិ + សន្ដាន) តំណឬវង្សនៃញាតិ; ត្រកូលដែលជាប់ជាញាតិ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ញាតិ និង សន្ដាន ផង) ។
- ញាតិសាមគ្គី (ញា-តិសាម៉័ក-គី) សេចក្ដីព្រមព្រៀងរបស់ញាតិ។ ពាក្យផ្ទុយ ញាតិវិវាទ ។ ញាតិសាលោហិត (ញា-តិ-- ឬ ញាតសា-លោ-ហិត; បា.; សំ. ជា្ញតិ + ស្វលោហិត) ញាតិដែលជាប់ខ្សែលោហិតជាមួយគ្នា ... (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) សាលោហិត ផង) ។
Headley's Khmer-English Dictionary
-
ញាតិ
( n )
[ɲiet, ɲieteʔ-]
family (including up to seven generations of blood relatives); (blood) relatives; generation; kinship, genealogy