Khmer Dictionary: អួត

Chuon Nath's Khmer-Khmer Dictionary Full Text Search

ទទែ ( កិ. វិ.កិរិយាវិសេសនៈ ឬ កិរិយាវិសេសន៏ )
ទន្ទេងដោយផ្អៀងបញ្ឆៀងខ្លួនអួត : ក្របីអួតទទែ, មាន់កៀងញីទទែ ។
គឃរ ( កិ. វិ.កិរិយាវិសេសនៈ ឬ កិរិយាវិសេសន៏, គុ.គុនសព្ទ )
ដែលមានអាការខ្ទរ, គឃ្លើនឥតកោតញញើត : ដើរគឃរ គឺដើរគឃ្លើនឥតកោតញញើត, អួតគឃរ គឺអួតក្អេងក្អាងឥតកោតញញើត, ឫកគឃរ គឺឫកគឃ្លើន, សំដីគឃរ គឺសំដីក្អេងក្អាង ឥតកោតញញើត ឥតក្រែង ។
គុណ ( ន.នាមសព្ទ ) [គុន ]
សេចក្ដីចម្រើន; ថ្នាក់; ជាន់; លក្ខណៈ; ចំណែក; សេចក្ដីល្អ; សភាព; បែបបទ...។ សភាវធម៌ដែលចម្រើនឡើងដោយលក្ខណៈរបស់ខ្លួនគួរគោរពតបស្នងនឹងខានពុំបាន : គុណមាតា, គុណបិតា, គុណគ្រូ, គុណលោកអ្នកមានឧបការៈលើខ្លួន ។ ធម៌ដែលគួរនឹក គួររំពឹងដល់ : គុណព្រះពុទ្ធ-ព្រះធម៌-ព្រះសង្ឃ ។ បើរៀងភ្ជាប់ពីខាងដើមសព្ទដទៃ អ. ថ. គុណៈ ដូចជា
- គុណកថា (--កៈថា) ការថ្លែង, និយាយ, ចរចាអំពីគុណៈ គុណកថានេះពីរោះណាស់ គួរតែស្ដាប់ ។
- គុណកម្ម (--ក័ម) អំពើគឺគុណ, អំពើជាគុណប្រយោជន៍ ។
- គុណជាត ឬ គុណជាតិ (--ជាត) (ប្រើតាម នបុំ. ឥត្ថី.) គុណគ្រប់យ៉ាង : គុណជាតិ ៣ យ៉ាង គឺ សីល, សមាធិ, បញ្ញា ហៅថា ត្រៃសិក្ខា ព្រោះជាដំណើរ, ជាលំអាន គួរបុគ្គលសិក្សាហាត់រៀនបំពេញឲ្យមានបរិបូណ៌ ដើម្បីជាផ្លូវរំងាប់ទុក្ខ; សីលជាគុណជាតញ៉ាំងកាយវាចាឲ្យបរិសុទ្ធ, សមាធិ ជាគុណភាពញ៉ាំងចិត្តឲ្យស្ងប់, បញ្ញា ជាគុណជាតិនាំឲ្យស្គាល់ខុសត្រូវ, ឲ្យស្គាល់ការពិត ។
- គុណធម៌ (--ធ័រ) ធម៌ដែលមានដំណើរចម្រើនសេចក្ដីសុខទុក្ខតាមជាន់តាមថ្នាក់ បានខាងអំពើល្អ អាក្រក់ គឺបុណ្យបាបដែលបុគ្គលធ្វើ ។ សេចក្ដីល្អ, សេចក្ដី បរិសុទ្ធិ, សេចក្ដីអាណិត, ប្រណី... ។
- គុណនាម (--នាម) នាមសព្ទដែលប្រាប់ដំណើរនាមនាម ឲ្យឃើញលក្ខណៈផ្សេងៗគ្នា ដូចពាក្យថា ខ្មៅ, ស, តូច, ធំ, វែង, ខ្លី, ខ្ពស់, ទាប, វៀច, ត្រង់ ជាដើម ។
- គុណបទ (--បត់) បទដែលជាវិសេសនៈរបស់នាម នាម ដូច ពាក្យថា ផ្ទះខ្ពស់, ផ្ទះទាប, ផ្ទះចាស់, ផ្ទះថ្មី ជាដើម; ខ្ពស់, ទាប, ចាស់, ថ្មី ជាគុណបទរបស់ ផ្ទះ ។
- គុណភាព (--ភាប) ភាពនៃគុណ, ដំណើរដែលមានគុណ; របស់ដែលមានអានុភាពស័ក្តិសិទ្ធិ : ឱសថនេះមានគុណភាពវិសេសណាស់ ។
- គុណវិបត្តិ (--វិបាត់) វិបត្តិនៃគុណ, ការប្រាសចាកគុណ, ការខ្វះសេចក្ដីល្អ, ការគ្មានផលប្រយោជន៍: មនុស្សម្នាក់ៗតែងមានគុណសម្បត្តិខ្លះ, គុណវិបត្តិខ្លះ ។
- គុណវិសេស (--វិសេសៈ ឬ--វិសែស) ដំណើរប្លែករបស់គុណ គឺដំណើរប្រព្រឹត្តល្អដោយកាយវាចាចិត្តឥតសៅហ្មង ។ សេចក្ដីល្អផ្សេងៗ ។ ឈានសមាបត្តិដែលជាធម៌មានដំណើរប្លែកគួរឲ្យស្ងើច : អួតគុណវិសេសដែលពុំមានក្នុងខ្លួន ។
- គុណវុឌ្ឍិ (--វុត-ឍិ) សេចក្ដីចម្រើនដោយគុណ, ដំណើរចម្រើនដោយសេចក្ដីល្អ, ដោយសេចក្ដីរុងរឿង, ដោយសេចក្ដីបរិសុទ្ធិ ។
- គុណសព្ទ (--ស័ប) សំដីដែលប្រាប់ដំណើរនាមនាមឲ្យឃើញលក្ខណៈផ្សេងៗគ្នា (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) គុណនាម ផង) ។
- គុណសម្បត្តិ (--ស័ម-ប័ត) សេចក្ដីដល់ព្រមដោយគុណ គឺការបរិបូណ៌ ដោយសេចក្ដីល្អ, ដោយសេចក្ដីបរិសុទ្ធិ; មនុស្សនេះ មានគុណសម្បត្តិគួរឲ្យសរសើរ ។
- គុណសម្បទា (--ស័ម-ប៉ៈទា) ដូចគ្នានឹង គុណសម្បត្តិ ដែរ ។
- គុណាករ (--កៈរ៉ៈ ឬ-ក) (គុណ + អាករ) អណ្ដូង, កំណប់ នៃសេចក្ដីល្អ, នៃសេចក្ដីបរិសុទ្ធិ; ប្រជុំនៃសេចក្ដីល្អ, សេចក្ដីបរិសុទ្ធិគ្រប់យ៉ាង; បុគ្គលអ្នកបរិបូណ៌ដោយសេចក្ដីបរិសុទ្ធិ ។
- គុណានិសង្ស (--និសង់) (គុណ + អានិសំស) ដំណើរបង្ហូរផលផ្ដល់ឲ្យបានសម្រេចប្រយោជន៍ដោយសារគុណ , ផលនៃសេចក្ដីល្អ, ផលដែលឲ្យតាមដំណើរសេចក្ដីបរិសុទ្ធិ ។
- គុណានុភាព (--ភាប) (គុណ + អានុភាវ) អានុភាពនៃគុណ គឺអំណាច, តេជះ, ឫទ្ធិនៃសេចក្ដីល្អ, សេចក្ដីបរិសុទ្ធិ ។
- គុណូបការៈ ឬ គុណោបការៈ (គុណ + ឧបការ) សេចក្ដីទំនុកបម្រុង, អនុគ្រោះដោយគុណ គឺសេចក្ដីទំនុកបម្រុងឲ្យល្អ, ឲ្យដុះដាលចម្រើន; ហៅថា ឧបការគុណ វិញក៏បាន ។ល។
បង្អួត ( កិ.កិរិយាសព្ទ )
សម្ដែងឲ្យគេដឹងឲ្យគេស្គាល់អ្វីៗ ជារបស់ខ្លួនដោយដំណើរអួត ដើម្បីនឹងឲ្យគេស្ងើច ឲ្យគេសរសើរ ។
- បង្អួតបង្អរ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) បង្អរ) ។
បាក់ ( កិ.កិរិយាសព្ទ )
ភ្លាត់, ឃ្លាត, ខ្ទេចខុសពីប្រក្រតី ឬពីទីទំនងដើម (ចំពោះតែអ្វីៗដែលរឹង, ដែលស្រួយ) : បាក់ឆ្អឹង ឬឆ្អឹងបាក់, បាក់ដៃ ឬដៃបាក់, បាក់ជើង ឬជើងបាក់ បាក់រទេះ ឬរទេះបាក់...។
- បាក់កុម្ពណ្ឌ ខ្លាចរាងចាលរអាដូចជាពួកកុម្ព័ណ្ឌ (កុម្ភណ្ឌ) ដែលបាក់ស្បាត ខ្លាចពួកទេវតាឬខ្លាចពួកអសុរ ។
- បាក់កំពង់ បាក់ភ្លូតទៅរកតែកំពង់មួយៗ ឬទិញដូរតែនៅទីផ្សារណាមួយ ឬក៏នៅផ្ទះលក់ទំនិញណាមួយ; បើជា ព. ប្រ. ថាទំនិញស្លាប់ថ្លៃមិនឡើងមិនចុះ ។
- បាក់កម្លាំង ថយកម្លាំងខ្សោយទ្រមដោយធ្វើការធ្ងន់លង់ហួសប្រមាណ ។
- បាក់ចិត្ត ងប់ស៊ប់ចិត្តទៅរកឥតងាកបែរ ។
- បាក់ទ័ព ពួកកងទ័ពច្បាំងចាញ់គេរត់រប៉ាត់រប៉ាយថយចេញ ។
- បាក់ធ្មុង ព. ប្រ. អស់អំណាច អស់ពិសដូចត្រីបាក់ធ្មុង ។
- បាក់ពន្លូក ឬ - បាក់ភ្លូក ផ្អើលភ្លូកចុះចូលកោតខ្លាចដោយគោរពស៊ប់ចិត្ត ។
- បាក់រទេះ ព. ប្រ. លង់ទ្រនេសទៅណាមិនរួចដោយត្រូវនឹងគ្រឿងប្រហារមានរបួសជាទម្ងន់, ដូចជារទេះបាក់ (និយាយចំពោះតែសត្វកាច) : ពស់វែកបាក់រទេះ, ខ្លាបាក់រទេះ ។
- បាក់អំនួត ខូចអំនួតលែងហ៊ានអួតតទៅទៀត ព្រោះអួតហួសហេតុលើសទំនង ។
- ទឹកបាក់ ទឹកធ្លាក់ខ្លាំងហូរជ្រុលមកពីទីខ្ពស់ បើទស់ទប់ក៏មិនងាយនឹងឈ្នះ ។
- ធ្មេញបាក់ ធ្មេញដែលរដករបូតចេញ ។
- បាក់មុខ ព. ប្រ. អាម៉ាស់មុខ, ទាបមុខ គឺជ្រុបមុខចុះ ព្រោះអ្នកណាមួយធ្វើឲ្យអាប់ឱន ។ល។
ព្យាករ ( កិ.កិរិយាសព្ទ )
(វ្យាករ) ធ្វើឲ្យប្រាកដ, ឲ្យជាក់ច្បាស់; ពោលអួត; ទាយ : ហោរព្យាករថាឆ្នាំនេះមានទឹកភ្លៀងច្រើន ។
យោសោ ( គុ.គុនសព្ទ )
(យ-ត> យោ-សោ ជា សព្វ. “ឯណា-នោះ”; ស. យោសោ អ. ថ. យ៉ូសូ៎ “ដែលរំអុកឲ្យកើតសេចក្ដីអផ្សុក, ដែលអួតថាល្អ”) ដែលប្រកបដោយព្យាបាទ, គុំកួន, ឥតមេត្តាប្រណី; ដែលធ្វើអ្វីៗ តាមតែប្រទះ, ខ្ជីខ្ជា : ចិត្តយោសោ, មនុស្សយោសោ (ម. ប្រ.; សម្រាប់ប្រើក្នុងពាក្យ បើកវីត្រូវការប្រើ) ។
ម៉្លា ( និ.និបាតសព្ទ )
អម្បាលម៉ាន, អម្បាលណា, យ៉ាងណា, ណាស់ណា; ពាក្យសម្រាប់និយាយផ្ទញ់ឲ្យអ្នកដែលលើកខ្លួនឯងបង្អាប់អ្នកដទៃ : ត្រង់គេចេះតែអាក្រក់ ចុះខ្លួនល្អម្ល៉ាទៅ !; ត្រង់គេឯងថាគេល្ងង់ ចុះខ្លួនឯងតើចេះម្ល៉ាទៅ !; នែកុំអួតតែខ្លួនពេក មិនម្ល៉ាទេ ! ... ។
លលក ( ន.នាមសព្ទ )
ឈ្មោះបក្សីមួយប្រភេទ ពួកទទា, ឈ្មោលចេះរងាវ ។
- លលកទ្រោល លលកឈ្មោលក្លារងាវខ្ទរ ។
- លលកបរ លលកឈ្មោលដើរដំណើរក្រទា ពង់កធ្វើងីកងាកៗ បញ្ចេញសូរសព្ទរនញាប់រន្ថាន់ កៀងញីឬអួតជល់គ្នា ។
- លលកបូល លលកបញ្ចេញសំឡេងឯកសព្ទផ្ទួនពីរៗស្រាលៗរង្វើលៗ ។
លើក ( កិ.កិរិយាសព្ទ )
យកពីក្រោមឡើងទៅលើ, យកពីទំនាបទៅទីខ្ពស់; យកពីទីមួយទៅទីដទៃ; ជ្រោងឡើង, ទ្រឡើង, ស្ទួយឡើង; គ្រាហ៍ឡើង; ធ្វើឲ្យខ្ពស់, ដាក់បំពេញឬពូនឲ្យខ្ពស់ : លើកអីវ៉ាន់ពីដីដាក់លើផ្ទះ; លើកដៃ; លើកបាយ; លើកមនុស្សឈឺ, លើកដី, លើកថ្នល់, លើកភ្លឺស្រែ ។
- លើកកំណាព្យ តែងកាព្យ ។
- លើកកម្ពស់ អួតយកកម្ពស់ : និយាយលើកកម្ពស់; មនុស្សលើកកម្ពស់ ។
- លើកខ្មោច គាស់ខ្មោច : បុណ្យលើកខ្មោច (ព. សា.); លើកខ្មោចស្រោចឆ្អឹង គាស់ខ្មោចហើយស្រោចទឹកលាងឆ្អឹង (ព. សា.) ។
- លើកខ្លួន អួតខ្លួន, តម្កើងខ្លួន : និយាយលើកខ្លួន; មនុស្ស-- ។
- លើកគ្នា នាំគ្នាច្រើននាក់ ។
- លើកចោល បោះចោល; ចោលមិនយកជាការ, ចោលលែងត្រូវការ ។
- លើកជើង សរសើរ ឬបញ្ជោរនាំឲ្យឡើងទឹកចិត្តឬឲ្យបានចិត្ត, ឲ្យលង់ឬឲ្យស៊ុនគំនិត : និយាយលើកជើង ។
- លើកដាក់ លើកឲ្យអង្គុយហើយដាក់ផ្តេកទៅវិញ : ឈឺលើកដាក់ (ឈឺធ្ងន់ក្រោកមិនរួច) ។
- លើកតម្កើង ធ្វើឲ្យថ្កើង : និយាយលើកកម្កើង ។
- លើកទ័ព នាំកងទ័ពចេញទៅឬត្រឡប់មក ។
- លើកទុក បញ្ឈប់ទុក, ស្លេះទុក; លើកលែង ។
- លើកទោស ពោលទោស ។
- លើកទោសចោល លែងប្រកាន់ទោស, បដិសេធទោស ។
- លើកបំណន់ តាំងរៀបពិធីឬតាំងរបៀបបន់ស្រន់ ។
- លើកមនុស្ស តម្កើងមនុស្ស : ស្រុកលើកមនុស្ស ។
- លើកមុខ នាំឲ្យពេញមុខ, ឲ្យមានសេចក្ដីសរសើរ : កូនលើកមុខឪពុកម្តាយ, សិស្សលើកមុខគ្រូ ។
- លើកយក នាំយក : លើកយករឿងមកតំណាល ។
- លើករាសី (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) រាសី) ។
- លើករឿង តែងរឿងប្រតិដ្ឋចេញពីគំនិតខ្លួន ។ លើកល៉ៈ (< លើក ។ល។) រំលងចោលខ្លះមិនឲ្យសព្វគ្រប់ : និយាយលើកល៉ៈ ។
- លើកលែង ឈប់លែង; បដិសេធចោល; វៀរលែង ។
- លើកលែងតែ វៀរលែងតែ : លើកលែងតែមនុស្សពិការ ។
- លើកសត្វ លើកគ្នាច្រើននាក់ចូលលុកព្រៃបង្អើលសត្វ ដើម្បីបាញ់ឬឲ្យជាប់ដោយនេសាទុបករណ៍ ។
- លើកសព (--សប់) គាស់សព (ព. ខ្ព.; ព. សា. លើកខ្មោច) ។
- លើកសពសំស្ការ (លើកសពសង្ការ) លើកសពសង្ខារ គឺគាស់សពហើយធ្វើឈាបនកិច្ច (ព. ខ្ព.; ព. សា. លើកខ្មោចស្រោចឆ្អឹង) ។
- លើកស្លា លើកជំនូនធំជូនមាតាបិតាខាងស្រី ។ល។

Next >>

Headley's Khmer-English Dictionary Full Text Search

អួត ( v ) [ʔuət] - detail »
to brag, boast, exaggerate.
អួត ( adj ) [ʔuət] - detail »
to be boastful

Headley's Khmer-English Dictionary Subentry Full Text Search

អាងអួត [ʔaaŋ ʔuət]
See:អួតអាង
អួតខ្លួន [ʔuət kluən]
to brag / boast (about oneself), praise oneself; to be vain, boastful
អួតគឃរ [ʔuət kɔkʰɔɔ]
to brag
អួតអាង [ʔuət ʔaaŋ]
to brag about / praise / glorify (oneself); to be over-confident; to be arrogant