Khmer Dictionary: កោយ

Chuon Nath's Khmer-Khmer Dictionary Full Text Search

កោយ ( កិ.កិរិយាសព្ទ )
ដួសដោយបោយ, ដួសដោយវែក ។
កោយ ( ន.នាមសព្ទ )
មេអង្គញ់ ។
កេល ( កិ.កិរិយាសព្ទ )
ទាត់រំកិលកោយនឹងចំហៀងមេជើង, ដោយកែងជើងជាប់នឹងដី ដើម្បីឲ្យបានទៅជិតដៀប រួចទើបទាត់តម្រូវជាឯក្រោយ (ល្បែងអង្គញ់) ។ កិ. វិ. វិលវង់, សៀរ : ដើរកេល ។
ដង ( កិ.កិរិយាសព្ទ )
ចូកកោយយកអ្វីៗ ពីក្នុងទឹក; ឬកោយយកទឹក : ដងត្រី, ដងទឹក ជាដើម ។
ដួស ( កិ.កិរិយាសព្ទ )
កោយដងយកដោយវែក, ដោយស្លាបព្រាជាដើម : ដួសសម្ល ។ កោយ, ចូកដោយស្នែង :
- ក្របីដួសគ្នា ។ ព. ប្រ. ដួស, ដួសដង, ដួសនាយដួសអាយ បញ្ចៀសវាសវាង, កៀសនាយកៀសអាយ; ច្រើនប្រើជា កិ. វិ. និយាយដួស, និយាយដួសដង ... ។
បក់ ( កិ.កិរិយាសព្ទ )
ធ្វើអវយវៈដែលអាចកម្រើកបានឲ្យកម្រើក : បក់កន្ទុយ, បក់ស្លឹកត្រចៀក, បក់ដៃ ។ កោយប្រមូលឲ្យមានខ្យល់ ឬបោយផ្ងុបឲ្យមានខ្យល់ : បក់ផ្លិត, ដេកមិនលក់បក់មិនរហើយ ។ ផាត់ចេញ : បក់មូស, បក់ផ្សែងចេញ ។
- បក់បោយ បក់ផងបោយផង ។
- ខ្យល់បក់រំភើយៗ ខ្យល់បក់រហើយតិចៗល្មមត្រជាក់ស្រួល ។ល។
បបក់ ( កិ.កិរិយាសព្ទ )
យកកន្សែង ឬសំពត់បក់បោយកោយចូលហៅដោយល្បួង, ដោយថ្នម, ដោយសោះអន្ទង, ដោយនឹករលឹក ។ បោះខ្សែសន្ទូចវែងដែលចងឬដោតនុយទាញអូសលើទឹកល្បួងបព្ឆោតមច្ឆជាតិ ឲ្យត្របាក់ហើយវាត់ឡើង : បបក់ត្រីរ៉ស់ ។
- បបក់ព្រលឹង បក់បោយហៅព្រលឹង ឬយោងអន្ទងព្រលឹងកូនក្មេងតូចដែលដួល ឬដែលភ្ញាក់ខ្លាច, ឲ្យស្រាកភ័យ, ដោយបញ្ចេញសូរពីរម៉ាត់ឮ បក់ៗ ។
បាញ់រង ( ន.នាមសព្ទ )
ឈ្មោះអង្គញ់កោយ គឺអង្គញ់ដែលសម្រាប់បោះ សម្រាប់បាញ់ ។
ប៉ប្រង ( កិ.កិរិយាសព្ទ )
ដួស, ដង, កោយ យកទឹកតែខាងលើដោយថ្នមៗតិចៗ មិនឲ្យល្អក់ ឬមិនឲ្យដោយកករឬសម្រាម : ប៉ប្រងទឹកអណ្ដូង ។
មេ ( ន.នាមសព្ទ )
ម្ដាយ (ចំពោះតែសត្វតិរច្ឆាន) : មេក្របី, មេគោ, មេមាន់, មេសេះ ...។ ដំរីញី, ទោះបីនៅតូចពុំទាន់មានកូន, គេច្រើនហៅថា មេ ។ ពាក្យសម្រាប់ហៅស្រ្តីដែលក្មេងជាង ឬដែលតូចទាបជាង, ដោយសេចក្ដីស្និទ្ធស្នាល ឬស្មោះស្មើទៅរក, ហៅចេញចំឈ្មោះថា មេនេះ, មេនោះ (ដូចជាហៅ មេ ក, មេ ខ...); ឬមិនចេញចំឈ្មោះគ្រាន់តែថា មេនុ៎ះ, មេហ្នឹង; ពុំនោះហៅដោយទ្រគោះចេញសម្ដីថា មេ ... ក៏មាន (អ្នកខ្លះប្រើពាក្យ មេ នេះក្លាយទៅជា មី ក៏មាន) ។ របៀបរាប់បំណែកព្យញ្ជនៈផ្សំនឹងស្រៈតាមលំដាប់ដូចជា : មេកកា, មេកក, មេកង, មេកច, មេកញ ជាដើម ។ មនុស្ស, សត្វ ឬអ្វីដែលជាធំ, ជាប្រធាន, ជាចម្បងលើគេ ដូចជា : មេកង មេរបស់ពួកមួយៗ ។ ឋានន្តរស័ក្តិសម្រាប់អាជ្ញាកត់ពន់ មានស័ក្តិចុះបន្ទាប់ពីអាជ្ញាហ្លួងមក : មេកងពន្ធស្រូវ, មេកងពន្ធទាស (មានតែក្នុងសម័យពីដើម) ។
- មេកាព្យ ក្បួន ឬបែបប្រាប់របៀបតែងកាព្យ ។
- មេការ អ្នកដែលជាមេលើកិច្ចការនីមួយៗ ។ ឈ្មោះក្រុមអ្នករាជការ ជាងឈើក្នុងព្រះបរមរាជវាំង : ក្រុមមេការ, មន្ត្រីមេការ ។ ឈ្មោះក្រសួងសម្រេចកិច្ចការហត្ថកម្មផ្សេងៗខាងលើកថ្នល់, សង់ស្ពាន, សង់ផ្ទះ ... ក្នុងកម្ពុជរដ្ឋសព្វថ្ងៃនេះ : ក្រសួងមេការ, លោកចាងហ្វាងមេការ ។
- មេកោយ គ្រាប់អង្គញ់ដែលដាំជាមេ និងគ្រាប់ដែលជាកោយសម្រាប់បោះ ឬបាញ់ ។ ព. ប្រ. ពួកអ្នកដែលមាននាទីធំតូចតាមលំដាប់គ្នា, គេតែងនិយាយថា : ធ្វើការត្រូវស្ដាប់មេកោយ ឬថា ចាត់ការឲ្យមានមេមានកោយ ។
- មេក្រាន មេចង្ក្រាន គឺមេគ្រួ ឬមេផ្ទះមួយៗ របស់ពួកព្នង គឺខ្មែរលើសព្វថ្ងៃនេះ ។
- មេក្រុម ឬ - មេគណៈ អ្នកដែលជាប្រធានលើក្រុមឬពួកមួយៗ ។
- មេខូច មេនាំឲ្យខូចខ្លួនផង ។
- មេខ្លោង មេដំរីដែលមានមាឌធំសម្បើមជាប្រធានលើហ្វូង ។ ព. ប្រ. មនុស្សដែលមានរូបរាងធំខ្ពស់ជ្រងោ កាលបើដើរចេញទៅណាឃើញចង្គ្រោងជាងគេរាល់គ្នា ។
- មេគណ (--មេគន់) មន្រ្តីសង្ឃដែលមានសមណស័ក្តិខ្ពស់ជាងអនុគណគ្រប់ស្រុកក្នុងខែត្រ ។
- មេគណក្រុង មេគណក្នុងក្រុង ។
- មេគយ អធិបតីក្នុងរាជការគយ ។
- មេគ្រែ ឈើបួនកំណាត់ដែលផ្គុំភ្ជាប់នឹងគ្រែ ។
- មេចង្ហាន់ ស្ត្រីអ្នកផ្គត់ផ្គង់ចង្ហាន់ ។
- មេចោរ ចោរដែលជាប្រធានលើអស់ចោរក្នុងពួកណាមួយ ។ ពាក្យជេរ ឬបញ្ចោរស្ត្រីដោយទុកដាក់ថា ជាចោរឬថាដូចជាចោរ; ឬក៏ប្រើជាពាក្យសាមញ្ញច្រឡោះបោះជេរលែងប្រឡែងទៅរកស្ត្រីដែលស្និទ្ធស្នាល ដោយស្មោះស្មើក៏មាន : មេចោរខូច !, មេចោរអន្តរធាន !... ។
- មេជើង មេម្រាមជើង គឺម្រាមជើងដែលធំជាងគេ ។
- មេដែក ដែកមួយប្រភេទដែលស្រូបដែកដទៃបាន ។
- មេដៃ មេម្រាមដៃ គឺម្រាមដៃដែលធំជាងគេ ។
- មេដំបូល មេរបស់ដំបូល គឺឈើដែលដាក់បណ្ដាយលើក្បាលសសរទ្រូង ឬចុងជើងគក ។
- មេទ័ព មេរបស់កងទ័ព គឺមន្ត្រីដែលជាអធិបតីត្រួតត្រាពួកទ័ព ។
- មេទាហាន មន្រ្តីដែលមានអំណាចត្រួតត្រាលើពួកទាហានមានកំណត់ចំនួនប៉ុណ្ណោះៗ ក្នុងបន្ទាយមួយៗ ឬក្នុងក្រុមមួយៗ ។
- មេទឹក ទឹកអន្លង់ជាដើមសម្រាប់បើក, បង្ហូរឬបាចដាក់ស្រែ ។
- មេបទ អ្នកដែលជាមេបើកបទពំនោលល្ខោន ឬជាមេតាំងផ្ដើមមុនក្នុងការសូត្របទ ឬច្រៀង ។
- មេបន្ទុក អ្នកដែលជាប្រធានក្នុងការទទួលរងបន្ទុក (អ្នកចិញ្ចឹមរក្សាគេ) ។
- មេផ្ទះ ស្រ្តីដែលជាប្រធានក្នុងការចាត់ចែងកិច្ចការក្នុងផ្ទះ (ប្រពន្ធ) ។
- មេពាក្យ ពាក្យដែលរៀបរៀងជាមេតាមលំដាប់អក្សរ (ដូចយ៉ាងរបៀបពាក្យក្នុងវចនានុក្រមនេះ) ។
- មេព្រើល មេនាំឲ្យព្រើល ។
- មេព្រៃ ឈ្មោះក្រុមរាជការត្រួតត្រាខាងឈើព្រៃចម្រើនប្រយោជន៍ក្នុងរដ្ឋមណ្ឌល : ក្រុមមេព្រៃ, រាជការមេព្រៃ ។
- មេលេខ ឬ - មេនព្វន្ត ពាក្យដែលចងជាមេទន្ទេញចំនួនសំខ្យាមានវិធីផ្សំជាដើម សម្រាប់ប្រើក្នុងវិជ្ជានព្វន្ត ។
- មេវត្ត ចៅអធិការវត្ត : លោកមេវត្ត ។
- មេសូត្រ ពាក្យដែលចងជាមេទន្ទេញប្រាប់វិធីវេយ្យាករណ៍បាលីសម្រាប់ប្រើក្នុងការរៀនបាលីភាសា (ខាងវេយ្យាករណ៍សំស្ក្រឹតបែបបុរាណ ក៏មានមេសូត្រដែរ) ។
- មេស្រុក ឬ - មេឃុំ មន្ត្រីជាអធិបតីក្នុងឃុំ គឺពញារក្សាភិបាល (ក្នុងសម័យឥឡូវហៅថា នាយសង្កាត់...) ។
- មេស្រែ អ្នកដែលកាន់កាប់រក្សាស្រែព្រះកេរ្តិ៍ ឬអ្នកដែលមានស្រែច្រើនជួលឲ្យគេធ្វើ ។ មេអ្នកបាអ្នក (ព. សា.) មនុស្សដែលមានអានុភាពស្មើនឹងគេរាល់គ្នា ឥតមានអ្នកណាសន្មតទុកដាក់ឲ្យជាប្រធានលើគេទេ ក៏ស្រាប់តែចេញទែង សម្ដែងអាការជាអ្នកត្រួតត្រាហែហៃលើគេក្នុងកិច្ចការអ្វីមួយ គឺតាំងខ្លួនឯងជាមេជាបាលើអ្នកទាំងអស់ ។ល។
- ព្រះមេ (ព. ប្រ.) ស្រូវ, អង្ករ, បាយ (ហៅដោយទុកដាក់ថាជាមេនៃអាហារ) ។

Next >>

Headley's Khmer-English Dictionary Full Text Search

កោយ ( v ) [kaoy] - detail »
to scoop / ladle (with spoon or cupped hands)
កោយ ( n ) [kaoy] - detail »
cadre, leader
See:មេកោយ
Reference: នាយកោយ
កោយ ( n ) [kaoy] - detail »
name for the អង្គញ់ nuts used in the game called ល្បែងអង្គញ់. The standing nuts are called កោយដាំ and the nut that is thrown at them is called កោយបោះ

Headley's Khmer-English Dictionary Subentry Full Text Search

កើបកោយ [kaəp kaoy]
to gather up, collect, pick up
មេកោយ [mee kaoy]
name for the stationary nuts and thrown nuts in the game called ល្បែងអង្គញ់
See:កោយ
មេកោយ [mee kaoy]
a leader and his subordinates
យះកន្ធែក [yeah kɑntʰɛɛk]
to place the កោយបោះ on the top of the foot and from that position kick it at the កោយដាំ in the game called ល្បែងបោះអង្គញ់